Ti Selpon ni Lilong Tomas

(Sarita ni Jobert Pacnis)

Idi agmawmaw ti katkatawa, inamad ni Lakay Idot ti numero ti selpon ni Lilong Tomas. Inted met ti lakay.

ITI igagatangko iti kantina ni Anti Anjang kadayta a panaggapuk iti eskuela, ti selpon ni Lilong Tomas ti topiko dagiti nadanonak nga agbibingo. Umarrianggada pay. Kasda la tukak a nadanuman!
 

“Haytek a talaga!” kinuna ni Manang Alling.

“’Da pay kamerana!”
 

“Katas ng palay, kunam man!” inkidmat kenkuana ni Manong Darwin.
 

“’Sino ngata met ti teksanna?” immisuot ni Anti Libang. “Laklakayanen. ‘Wan metten ‘di Mare Elang. Dagiti annakda, adda met la dita wangawangan ti barangay!”
 

“Ania ti ammotayo ngay no makiteksmeyt met?” impugto ni Lakay Idot a mayat ti dalukappitna ken nakabagbagas ti panangmingmingna ken ni Baket Vangie a balo a medio nalukaisan dagiti kasla naukisan a bawang a luppona. “Kanayon ket a gumatang iti Bannawag!” Nakaat-atiddog ti suyaabna. 

“Narigat met a kunaentayo nga agsursurat ‘diay Bannawag ta awan met essemna! Pagaammotayo met a narigatna pay nga isurat ti naganna!”
 

“Wen ket ngata!” inyayon ni Manang Wena a saklotna ti agmakatawen nga anakda ken ni Manong Al. Bunga ti bingo ti ubing ta ditoy laeng pagbibingoan a nasangal ti ayan-ayatda- gapu iti linnagid dagiti luppoda no kasta idi nga agaayamda. “Nabayag metten a nabalo. Liman sa a tawenen? Kasapulanna ngata pay met laeng, a!”
 

Bimtak ti paggaakda.
 

Nagawidakon kalpasan a nayawat ni Anti Anjang dagiti ginatangko.
 

Nadanonak ni nanang a bugbuguannan ti minurianna a bulong-paria nga ilaokna iti balatong a pangrabiimi a sagpawanna iti tinuno a paltat a naala ti banniitko itay agsapa.
 

Innalak ti lata ti biskuit a naglaon iti pegpeg ket napanko metten pinakan dagiti manokmi kalpasan a naidissok iti lamisaan ti manteka ken bugguong a ginatangko.
 

Nasurok la bassit a sisentana ni Lilong Tomas. Maymaysa nga agbibiag. Pamiliadon dagiti dua nga annakda ken daydi Lilang Elang. Nagbalay dagitoy iti pannakaridaw ti purokmi nga Amianan.
 

Nagaget ni Lilong Tomas. Napalawlawan ti balayna kadagiti kayo nga agbunga ken natnateng. Adu pay ti tarakenna nga ayup. Iti talonna, adda pay pinaaramidna a piskaria a pinupokanna iti tilapia. Makitkitak dagiti nagdadakkela a tilapia a yawidna no kasta nga aggapu iti talon ta malabsanna ti balaymi. Ikkannak pay no kua iti ipugpogko.
 

Naitsamba ni Lilong Tomas iti napalabas a panagaapit. Kunami no ania ti pangigatanganna iti gulpi nga impakilona nga irik. Nakigtotkami laengen ta iti maysa nga aldaw, addan ibarbarikesna a selpon.
 

Ti pakasdaawan unay dagiti kapurokanmi, no asino kan’ la unay ti kateksna. Ta uray ngamin nakasakay iti nuang nga agpatalon, adda latta ti selponna a sangkadumogna. Matnagkanto la ngata a lakay, kunkuna dagiti makakita kenkuana nga artek ken walay a babbarito.
 

Awan met ti mangdamdamag kenkuana ta di met maibungbunggoy. Talon ken balay laeng ti lubongna. Nagasaten ti aldaw no maidallawit iti kantina iti maminsan iti uneg ti makalawas. Kumpleto ngamin iti abasto. Idiay ili ti paggatgatanganna no kasta a Domingo a tienda ken aldaw ti pannakimisana.

Di met mabalin a kunaen a naatap a tao ni Lilong Tomas ta nalaing met kadakami a kapurokanna. Ammona ti tumulong kadagiti agkasapulan. Awan ti di saan kenkuana basta la ketdi kabaelanna nga ited.
 

Iti edad ni Lilong Tomas, nakidser pay laeng. Maitugotan pay laeng ti kinataerna idi kabambannuaganna. Segun iti estoria, adu a babbai ti nangar-arapaap kenkuana. Ngem daydi Lilang Elang ti napilina nupay maysa laeng nga anak ti makiseksekka kadakuada.

Adu ti nangliblibbi iti likudan ni Lilong Tomas ta di kano man la nakapili iti maiyannatup kenkuana. Napugot kano daydi Lilang Elang gapu ta talon met laeng ti yanna, kas kadagiti nagannak kenkuana. Makuna a gagangay laeng ti pintasna. Ti laeng pagsayaatanna, ammona ti agtrabaho. Saan a kas kadagidi kapatadanna a ti la agdaldalus iti kuko ti sangsanguenda. Ket dayta kano ti nangayatan la unay kenkuana ni Lilong Tomas.
 

Ta an-annuem ti napintas no dina met ammo ti agtagibalay? inrason kano idi ni Lilong Tomas.
 

Agrikultura ti lineppas ni Angkel Rilo nga inaunaan nga anak da Lilong Tomas. Maestra dita Ammubuan Elementary School ti asawana, ni Ma’am Minda. Naparaburanda iti tallo nga annak- dua a lalaki ken maysa a babai. Grade I ti inaunaan.
 

Maestra met ni Anti Judith a kabsat ni Angkel Rilo. Inasawa daytoy ti padana a titser iti Ballesteros National High School, ni Sir Teody. Duan ti annakda. Agturposen iti haiskul ti inaunaan kadagiti uppat a bungada.
 

Saan koman a pagparikutan pay ni Lilong Tomas ti pagbiagna ta nakasimpan dagiti annakna ken naparabur met dagitoy kenkuana. 

Ngem rasonna a nakababain met no agpataraken idinto a kabaelanna met pay laeng nga isakad ti panagbiagna. Isu a di agtaltalna nga agobra iti talon wenno iti aglawlaw ti balayna. Kada malem ti Biernes ken Sabado a mapanna sarungkaran dagiti appokona.

 

AGSAPA ti Domingo. Lumabas iti balay ni Lilong Tomas. Kas iti sigud, ammok lattan nga idiay ili ti turongenna. Makimisa ken makitienda kadagiti kasapulanna.
 

“’Pananyo, Uliteg?” sinaludsod ni tatang a madama nga agbambanban iti pagatepna iti kamarin.
 

“Kas gagangay, mapan met taraonan ti bagi iti sasao ti Apo!” inyisemna laeng. “Narigat no trabaho lattan. Masapul met nga intay’ agyaman kadagiti adu a parabur nga ipapaayna. Ken dagiti naruay a pannarabayna.” Atiwna pay ti maysa a mangaskasaba.
 

“’Payso ‘ta kinunayo, ‘Liteg,” inyayon ni tatang. “Ti la dakesna ta awan met waya ti tao nga umay koma met…”
 

“Adda no kayat, Barok,” kinuna ni Lilong Tomas. “Adda kadatayo ti amin a gundaway a mangpastrek ken ni Jesus kadagiti puspusotayo.”
 

Kasla nakukkokan a bisukol ni tatang a nangisursurot iti panagkitana ken ni Lilong Tomas a nangtallikuden kenkuana tapno turongenna ti tambak dagiti naintar a piskaria iti abagatan a mangitunda kenkuana iti haywey.
 

Ni Lilong Tomas ti topikoda kadayta a malem iti pagbibingoan a papanko pinagbuya. Kalkalpasko amin nga asaynmentko.
 

“Nakadaldalapusam dayta a damag, ha?” uray la imbullad ni Angkel Charlie ken ni Manang Pallang. “Ti man la maibagbagamon, a! ‘Ton kuan, nakasaoka manen iti pagbabawyam…”
 

“Agpayso ti kinunak,” impapilit met ni Manang Pallang a kasla agkumkumpas a tambor dagiti ramayna iti panagtunekna kadagiti kardna.
 

Idi ngamin kanikatlo a bulan, adda tinalabtab ni Manang Pallang a di met agpaypayso. Gapu ta awan maipatakderna a nakasaganganna ti sinaona, ta naalimadamadna met la idiay ili, kapilitan nga isu ti naladdit. Naimbag ta saan nga intuloy nga indarum ni Manang Ana a tinalabtabna a masikog. Kasta unay ngamin nga ugaog ni Manang Pallang a nagkiddaw iti pammakawan.
 

“’Sino met dayta a babai?”
 

“Diak am-ammo. Ngem iti panagkitak, balo daydiay. Adda met pamuyaanna. Ken saan met nga isu pay ti baket unay.”
 

“Nakakitaam kadakuada?” inunton ni Manong Badol.
 

“Iti pansitan. Nagswitda kunayo!”
 

“Agpayso met la dayta, ha, Pallang?” immusiig kenkuana ni Anti Rosing a mayat ti kabukabna iti mamana.
 

“Wan hanred persent, Anti!”
 

“Ania koma ita ti pakaseknaranyo ken ni Kapid Tomas ket balo metten?” insumra ni Lilong Binong. “Karbenganna dayta…”
 

“Ngem lakay unayen!”
 

“Ti ayat, awan pilpilienna nga edad…”
 

“Ken lugar!” insilpo a dagus ni Angkel Derik.
 

Ti paggaakda ketdi ngatan.
 

“Siak manen ti nakitayo!” inkusilap a dagus ni Manang Wena.
 

Ditoy ngamin barangaymi, awanen ti di makaammo iti lablayf da Manang Wena ken Manong Al. Kunkunada a pinana kan ida ti didiosen ti bingo ta ditoy bingoan a nasangal ti ayan-ayatda. Daydi kasarda met ngatan ti karagsakan nupay nanumo laeng dagiti sagana. Ta iti bisperas, saanen a sala ti inintonar dagiti tao no di ket ti bingo a sinangal dagiti ‘kaklaseda’ iti tianggi ni Anti Anjang.
 

“Ditay ket yamanen ta nakasarak pay ni Lilong Tomas!” kinuna ni Manang Cora. “Kakaasi met nga agmaymaysa nga agbibiag. Ken ania ti ammotayo no iti masungad nga aldaw ket malanitan manen ti bagistayo.” Binaliwanna ti panagtugana ta naktangan ngata. “Laglagipenyo… daydi kasar ni Weng ti naudi a pannakaramantay iti adda met bassit ramanna.”
 

“Sika laeng, a!” immusiig ni Anti Biana. 

“Dakami… daydi kasar ni Polon! Awanka ket idi ta napanka met nakideyt iti penpalmo!”

Napilpil ti isem ni Manang Cora.
 

“Bingok!” kellaat nga impukkaw ni Angkel Charlie idi yawag ni Manang Unnang ti simmaruno a bola.
 

“Tsk!” insanamtek ni Manang Unnang. “Ngannganik payen ket! Malas a talaga!”

Nagawidakon.

 

SIPUD nagwaras ti damag nga adda kateksmeyt ni Lilong Tomas, makibungbunggoyen daytoy. Ayuyangna payen ti pagbibingoan. Kanayonda a pasablogan no kasta a maisar-ong.
 

“Asawaemon, Lilong, ta adda pakidayaan,” kunkunada kenkuana.
 

“Ket no diak met pay nobia,” yisem laeng ni Lilong Tomas kadakuada. “Bareng, a, kayatnak ni Melba.”
 

Segun met laeng iti pannarita ni Lilong Tomas, nabaketan kano a balasang ni Anti Melba. Mapanen a kuarentay sietena. Aglakolako iti nateng ti pagsapulanna. Iti kabangibang nga ili ti lugarda. Ngem kanayon ditoy ilimi nga umay agidispos kadagiti tagilakona nga angkatenna pay idiay Ilokos.

Impakita pay kadakami ni Lilong Tomas ti ladawan ni Anti Melba a nakaseyb iti selponna. Permi man a rungiit daytoy nga adda iti likudanna dagiti naluom a kamatis a lakona. Naala kano ti ladawan iti naudi a yaay ni Anti Melba nagideliber kadagiti tagilakona.
 

“Kas met la kaluom ti kamatis dagiti bibigna, Lilong!” kinuna ni Manong Rexy a numero uno a sutil. “Nagimas ket ngatan nga isawsaw iti billangan a bugguong!” sa imlek iti kasta unay.
 

Naisurot dagiti padada nga agbibingo.
 

“Ti la malablabidmo!” immusiig kenkuana ni Angkel Charlie.
 

Idi agmawmaw ti katkatawa, inamad ni Lakay Idot ti numero ti selpon ni Lilong Tomas. Inted met ti lakay.
 

“Apay met nga innalam?” imbullad kenkuana ni Baket Vangie. “Pangan-annuam?”
 

“’Da latta, a!” inkidday kenkuana ti armendo a lakay.
 

“Ket no awan met selponmo!”
 

“Gumatangakto ngarud… sika met!”
 

“Ta apay?”
 

“Pakiteksmeytko met, a!”
 

“Agbibisin a laklakayan! ‘Da, ‘ya, mayat a makiteksmeyt kenka…”
 

“Sika!”
 

“Pakpakawan!” nailibbi. “Sa maysa, awan met selponko!’
 

“Ket agpagatangka, a, kadaydiay abrod nga anakmo. ‘Bagam a pakiteksmeyto, este, pagteksmo kenkuana!”
 

“Bay-amon! ‘Gatangko laengen iti sidaek…”
 

“Diak ammo, a, no di met la a bileg nga ayatmo!”
 

“’Minsanton!”
 

“Ay, ay, ay… adda idi kasta a nagkatuloyan,” insagpaw ni Anti Libang.
 

“Hoy, diak la agraraman iti kas ken ni Idot!” inkiraud ni Baket Vangie. “’Nia koma met no idiligko kadaydi nagawan…” nagbaningrot. “’Ray kasdiay laeng daydi lakay a dina taer ti taer ni Idot…” nagbaningrot manen, “ngem maipagpannakkelko ti kinadungngona kaniak. Diak pulos nakaraman kenkuana iti danog wenno sao la koma.” Immanges iti dakkel. “Ngem apounayen, ‘ya, ta nagsapa la ketdin a napan iti nakaikarianna…” ket inyugaognan.
 

Ngannganik la ket ngarud natilmon ti dulsi nga itay pay nga ay-ayamen ti dilak.

 

URAY sadino ti yan ni Lilong Tomas, sangkaitugotna ti selponna. Segun iti damag, napasungbatna kanon ni Anti Melba. Ket isu ita ti pagibusanna iti kuartana. Kanayonna a teksan daytoy. Komustaenna kano no okey met laeng iti yanna- iti disso a pappapanan daytoy nga agangkat kadagiti tagilakona. Damag payen a ginatanganna daytoy iti de-kamera met a selpon tapno maipapasda ti inniliwda iti tunggal maysa. Kanayon pay a tawaganna.
 

Awan met latta ti sasao dagiti annak ken katuganganna. Paborda ketdi iti kaadda ti babai iti biag ti amada. Rasonda, dida kano maited ti ragsak ni Lilong Tomas.
 

Iti dayta amalem, adda impakita kadakami ni Lilong Tomas. Adda kano baro a nagteks kenkuana a mayat a makiteksmeyt. Agtawen la kano iti disiotso. Imbagana kadagiti babbaro nga alaenda ti numerona tapno isudan ti makiteksmeyt ngem awan ti nayat. Ta kasano, awan met selponda! Tumayab met amin a matgedanda iti arak ken sigarilio. Kada pasala. Kasla aggagatel ti bagbagida no dida makaallop iti balasang. No ketdi adda nadamagda a pasala, ayyapu, uray nagadayo, mapanda la a mapan. Isu pay ketdi ngatan ti makagapu a kaaduan kadakuada ti natnagen iti kalendario. Numero uno ditan ni Manong Itong Lanec.
 

“’Nia kan’ ti naganna, Lilong?” inamad ni Angkel Charlie.
 

“Jasmin kano!”
 

“Talaga met! Nagan pay gayam ti sabong! Siguro, permi a pintasna,” kinuna ni Manong Itong. “’Da koma ngamin selpon met…”
 

“Ket pagbigyamon, a, Kapid,” inyartiok met ni Lakay Idot. “Awan met dakesna.”
 

“Madik, ‘Pid. Narigaten no maammuan ni Melba nga adda sabali a kateksko…”
 

“Maan-ano koma? Dikay’ pay met nagasawa…”
 

“Saanen, ‘Pid. Napudnoak ken Melba.”
 

“Saluduanka kadayta a sinaom, Tomas,” intungtung-ed ni Baket Vangie. “Dimo tultuladen dayta nga Idot nga armendo! Ta uray pay siguro poste no nagpalda, patosanna!”
 

“Nakasao man daytoyen,” inkusilap kenkuana ni Lakay Idot. “Kunam no asino a kalaingan!”
 

“Ket agpayso met!”
 

“Sus, sumardengkay’ man dita. Di payen mangmangngeg ti ibagbaga ni Unnang, ne!” immirduot kadakuada ni Baket Libang. 

“Agpurpuroak pay ngarud met!”

 

NAGWARAS ti damag nga addan selpon ni Baket Vangie. Inggatangan kano ni Manang Jenny Mae. Pagteksmo kaniak, Nanang, kunana kano. Wenno pagtawagmo ta diak met unay a mail-ila ditoy ballasiw-taaw.
 

Ket iti dayta a panagbibingoda manen kalpasan ti pangngaldaw, saanen a simmango ni Baket Vangie.

Nagpaisuro ketdi ken ni Anti Anjang no kasano nga aramatenna ti selpon.
 

Ket idi padasen a pagringen ni Anti Anjang babaen ti selponnna ti selpon ni baket Vangie, dagus a tinalmegan daytoy ti selponna. Naimbag ta dina naresib.
 

“Hilo, teks kadi daytoy?” kinunana.
 

Anian nga ellek dagiti agbibingo. Nakasuron la ketdi ti baket ket kurangna la a masiluan ti subsobna aglalo idi maimuttal kenkuana ti ayek-ek ni Lakay Idot.
 

“Umapalkayo ngamin ket,” impugtitna. 

“Gagangay laeng met, a, ti agdadamo.”
 

Awanen ti nagtimek. Maysanmaysa ti nangdumog kadagiti kardda. Intuloy met ni Anti Anjang ti nangisuro kenkuana. Idi ammona bassiten, kinamakamna ti nakiblak-awt. Nangabak!
 

“Anian a gasatmo, Anti!” inyapal ni Manang Alling kenkuana.
 

“Kasta la ti sugal, “ kinuna ni Lakay Pistong a nairana a gumatgatang iti tuyo ken suka. “Bagim ita, inton bigat bagida met. Ita ngarud nga aldaw ti naikari ken ni Kasinsin Vangie. Bayadam man la ‘toy ginatangkon, Kasinsin?” inkiddayna ken ni Baket Vangie a mangal-alikumkom iti inabakna.
 

“Susapo, nagmayat man ti pasakaliem, Kasinsin. Ala, tapno dimo met kuna, siak ngaruden ti mangbayad ‘gita innalam!” inyisem kenkuana ni Baket Vangie.
 

Di maputpot ti panagyaman ni Lakay Pistong! Sakbay a nabuakkami, nasiimak ni Lakay Idot a nangala iti numero ti selpon ni Baket Vangie ken ni Anti Anjang.
Pagan-anona ngata?

 

SAAN a maipinta ti rupa ni Lilong Tomas a napasungadanmi kadayta a malem ti Sabado a panaggapuna iti ili. Kasla nagabsuonan iti nalungsot a kamatis ken tarong!

Tunggal malem ti Mierkoles ken Sabado nga agkita da Lilong Tomas ken Anti Melba. Kadagita ngamin nga aldaw ti umay panagideliber ni Anti Melba kadagiti tagilakona nga angkaten dagiti kalugaranmi nga ilakoda iti kabigatanna nga aldaw ti tienda. No agawid ni Lilong Tomas, kanayon a nakaiggem iti natnateng nga ammomi lattan nga it-ited kenkuana ni Anti Melba.
 

Nupay awan simngaw a timek kadagiti bibig dagiti agbibingo, ammok a masdaawda met a nakakita ken ni Lilong Tomas. Awan man la ti nakaitured a nagdamag.
 

Nakalabesen iti kantina ni Lilong Tomas idi sabten ni Lakay Pistong.
 

“Ne, apayen a kasta ‘ta rupam, Kumpadre?” inamadna ken ni Lilong Tomas. “Rumbeng koma a naragsakka ta nakitam manen ti sabong iti biagmo…”
 

“Awanen, Kumpadre,” kasla narba a kasuoran ti rupa ni Lilong Tomas. Atiwna pay ti ubing a naalaan iti ay-ayam.
 

“Aniat’ kayatmo a sawen?”
 

“Imbiahen ‘diay drayberda a biahera!” Ket timmallikuden. Iti panagpadayana, impugtomi a mapanna ay-ayen ti bagina iti gasatna ken ni ayat.
 

“Sayang…” inngilangil ni Manang Pallang. “Sayang dagiti irik…”
 

“Kasta la ni ayat,” kinuna met ni Lakay Idot. “Saan a bin-ig a ragsak ti ipaayna. Ngem ti sigurado, iti tunggal saem a malak-am, adda kaibatoganna a langit!”
 

“Ngata, Lilong?” insintir ni Manong Dayog.
 

“Wen… uray puotenyo ti kinunak. Kitaentayo laengen, a, ti napasamak ken ni Kapid Polon. Napaay met ken ayat sakbay a naragpatna ti kinalikagumanna a ragsak. Ita, naragsakdan ken ni Sion idiay Guam!”
 

Ni Angkel Polon ti kayat a sawen ni Lakay Idot. Kabsat da tatang nga immay idi nagbalikbayan. Nagayat iti maysa nga aglaklako iti patupat ken bibingka ngem ti dakesna, linoko laeng ti babai. Gold digger gayam daytoy. Ngem naimbag ta nagkrus met laeng ti dalanda ken ni Ikit Sion nga inreto kenkuana da tatang ken nanang. Ta no saan, diak la ammon no ania ti nagbanagan ni Angkel Polon.
 

“Nabirtud ni ayat,” ni manen Lakay Idot. “Masdaawtayto laengen a ‘ton madamdama, agasawan ni Kumpad Tomas!”

 

NAGSUBLI manen iti dati ni Lilong Tomas. Saanen nga um-umay iti pagbibingoan. Manmano payen a rummuar. Mabaybay-annan dagiti agbugbugi a pagayna. Naimbag la ketdin ta adda ni Angkel Rilo a nangkitkita kadagitoy.

Nagbalin ketdi a paglinglingayan ni Lilong Tomas ti agbasabasa iti Bannawag ken agbuya iti TV. Ken agkuditkudit iti aglawlaw ti balayna. Idi agnaay, mapan met laengen iti talon.
 

Nailiwliwagna ket ngatan ti napasamakna, kinunkuna dagiti kapurokanmi.

Di kad’ nasayaat, adda agkuna. Iti ayat, masapul a sisasaganaka a tumapog ditoy tapno dinakanto ikulbo iti husto no agkibaltangka.
 

Iti dayta a leppas-pangngaldaw, nasdaawkami laengen ta immammingaw ni Lilong Tomas iti kantina. Nakasarsaranta. Napasublina payen ‘di imres a bagina gapu iti saem ni ayat.
 

“Pimmogitayo, a, Lilong?” imbuladas ni Angkel Charlie.
 

“Narigat met no uk-ukopan lattan ti sakit ti nakem,” kinunana. “Dumteng latta gayam iti pannakaawat iti amin…”
 

“Addan sa ket baro a liwliwayo ita, ‘ya, Lilong?” inamad ni Manong Darwin.
 

“Ti la madamdamagmo, sika Darwin!” intubngar ni Angkel Charlie. “An’a koma ti pakaseknam kadayta?” Mayat ti dalukappitna iti suli bayat ti panagpaypayna iti kard a dina us-usaren. Katibok pay laeng ti kalgaw.
 

“Adda kadin baro a kateksmeytmo, Kumpad?” inamad met ni Lakay Idot. Uppat ti kardna ngem dina payen tunekan ti dadduma ta kasano, ti met la mangparparukib ken ni Baket Vangie ti obrana. “Adu ket ti mabasbasak a mayat a makiteksmeyt iti binulodko kenka a Bannawag idi kasangaldaw. Adu pay ti agpili ti kateksmeytna, yos! ‘Tay kano taga-ballasiw-taaw! Ipakitada la ti kinamanagbibisinda! Adda pay dagiti agpupungtot ta di kano met laengen maipablis ti naganda wenno numeroda. Pagsasawanda payen dagiti editor! Dida ket agbain, a! Apay, nalaka, ‘ya, ti agbalin nga editor iti kunada? Ken siempre, perskam perserb!”
 

“Saan met nga amin, Kumpad,” inyatur ni Lilong Tomas. “Ad-adu dagiti serioso. Kas kadaydiay nakiteksmeyt kaniak…”
 

“’Pay, impaipablaakmo ti numberyo, ‘ya, Lilong?” inimtuod ni Manang Unnang.
 

“Wen man, ‘Basangko. ‘Bag ta impablaak ni Editor. Awan met la ti ob-obraek kinunak isu a napanunotko ti nagteks iti Bannawag. Pangiliwliwagan iti napasamak kinunak man!”
 

“’Nia ngay ti naganna, Lilong? Ken taga-sadino ti kateksmeytyo a nangpagungar iti pusoyo manen nga agayat?” kunam no nakangngeg a tuleng ni Manang Pallang. Insardengna pay a mulmulenglengan dagiti nasurok a sangapulo a kardna.
 

“Ferlyn kan’ ti naganna a taga-Caboloan iti kabangibang nga ili.”
 

“Asideg la ngarud, a, Lilong a pangdanonanyo!” impurngiit ni Manong Atong. 

“Nasayaat met no kasta tapno dikay’ maperdision unay a dumanon.”
 

Diak ammo ngem no apay a pilio ti isem ni Lakay Idot a nasiimak.

 

ITI sumuno a Domingo, saan a nagpaili ni Lilong Tomas. Nasapa ketdi a nagpabaybay. Mapan kano lumang-ab iti presko nga angin. Iti ngamin amianan ti barangaymi a Namubuan, ti nabaknang a baybay a maipagpannakkel pay laeng ti kinadalusna. Nagadu ngarud dagiti taga-sabsabali nga ili umay agdidigos no kastoy a kalgaw.
 

Iti dayta met a gundaway, diak ammo no ania ti naknakan ni Lakay Idot. Inawisnakami amin a nadanonna iti kantina ni Anti Anjang a mapan iti baybay. Nagadu pay dagiti innalana iti kantina a balonmi.
 

“Kasangaymo kadi, Uliteg?” inamad ni Angkel Charlie idi addakamin iti bangkag ni Lakay Pistong a sinaldaan ni Angkel Rilo a dalanmi nga agpabaybay. Iggemna ti dua a gin.
 

“Adayo pay,” insungbat ni Lakay Idot. “Adda ngamin bassit impaw-it ‘diay adiyo isu a napanunotko man met ti agpaala bassit…”

Maestro idiay Quezon City ni Angkel Crispin a kakaisuna a bungada kadaydi Baket Irma.
 

“Nagsayaaten no kasta, Uliteg,” kinuna met ni Angkel Badol. “Nabayagen ket a di naayusan ‘toy karabukob iti nagitgita met bassit a marka-demonio. Pagan-anusan lattan ti arak-nipa!” Kurangna laengen nga isakmolna ti iggemna a tallo a kornbip. “Adda koma nayon dagitoy a kilawen, a!”
 

“Dika kad’ agdanag ta no adda maranaantayo nga agsang-at a barangayan, saan a ditayo mangala. Mailiwak metten nga agkilaw!” insungbat ni Lakay Idot. “Napanunotko pay daytoy tapno saan lattan nga iti pagbibingoan ti pagrikrikusan ti biagtayo…”
 

“Kanayon koma a kasta, Lilong,” kinuna ni Manong Bago. “Mabalinyo no kuan ti agkandidato a konsehal ti barangay. Wenno kapitan ketdi!”
 

Permi man nga isem ni Lakay Idot. Mangigis!
 

“Agsapulkay’ koma metten iti kasukat ‘di nagawan, Lilong?” pagammuan ta kinuna ni Manong Itong Lanec. “Tuladenyo ni Lilong Tomas!”
 

“’Suska met Itong!” inngilangil kenkuana ni Angkel Charlie. “Dimo, ‘ya, ammo a nabayagen a palpaludipanna ni Baket Vangie no kasta nga agaayamtayo? Ngem permi met nga atap ‘diay a balo!”
 

“Kasta, ‘ya? Diak man ammo…”
 

“Kasano ket ni met lattan Pallang ti sangkasiimmo aglalo no kasta a nakasiorts laeng!”
 

Bimtak ti katkatawami.
 

“Naatap ni Vangie,” pagammuan ta kinuna ni Lakay Idot idi agnadnad ti katkatawami. “Nakasubsubirbiada! Dinak kano pagan-ano!”
 

“Pinadasmon, ‘ya, nga imbaga ti riknam, Uliteg?” sinaludsod ni Manong Atong.
 

“Namin-adun, a!” inlangit pay ti lakay. 

“Aglalo no kasta nga agsisinatayon nga agaayam…” nagsennaay. “Ngem talaga a naatap…”
 

“Paloapem, a, Lilong!” indurog ni Manong Bago.
 

“Saanen a mabalin. Agsapulak laengen iti kateksmeytko idiay Bannawag!”
 

“Ne, adda kadi metten selponmo, Lilong?” imbullad ni Angkel Charlie.
 

“Wen. Nagpaipaw-itak iti anakko idi nadamagko a nakanobia ni Kumpad Tomas gapu laeng iti selpon. Immapalak!” ti paggaakna. “Ngem ita laeng nga ibagak kadakayo ta amangan no ibagayo met nga agraramanak.”
 

“Nasayaat ngarud no kasta, Lilong, tapno makasapulkayo metten iti kadkaduayo iti rabii. Adu kano ket ti makaasawa a tabbed ti dilana gapu laeng iti selpon!” inggarakgak ni Manong Ullang. “Ngem, ne, diak kunaen a kastakayo!”
 

Addakamin iti pantok. Nalinak ti baybay. Arig di agbangon dagiti dalluyon.

Dikami pay nakaplastar idi mapasungadanmi da Lilong Tomas ken Baket Vangie a naggapu iti daya. Nagdeytda?
 

Nasdaaw met dagiti kaduami. Ngem awan man la ti nadlawko a pannakakellaat ni Lakay Idot. Nasiimak ketdi manen ti sutil nga isemna.

Nagsarimadeng pay dagiti dua idi mabigbigdakami. Ngem intuloyda met laeng ti nagna a nagpalaud. Atiwda payen dagiti agtutubo iti kinaswitda.
 

“Kallaysa daytoyen!” kinuna ni Angkel Badol.
 

“La ketdi, a!” intams-ap pay ni Angkel Charlie. “Aniat’makunayo, Lilong?” kinitana ni lakay Idot a pilio ti isemna. Masaksaktan?
 

“Kitaem laeng,” kinuna laeng ni Lakay Idot. 

“Nabileg a talaga ti selpon,” addayta manen ti nabagas a panagisemna. “Dakkel a talaga ti maaramidan daytoy!” intag-ayna ti selponna. Nakaragragsak man.
 

Nagmamalanga dagiti kakaduami.
 

Siak, kellaat lattan a simmpiplot iti isipko ti panangala ni Lakay Idot idi iti numero da Lilong Tomas ken Baket Vangie ken ni Anti Anjang.

 ---GIBUSNA---

(Impablaak ti Tawid News Magasin, Agosto 7 – Setiembre 3, 2006)