Awan pay ti nagtaraken iti
udang iti danum-tamnay iti probinsia ti apayao. Impadasna. Ket nagballigi…
NAPINTAS met a panguartaan ti
panagtaraken iti udang.
Paneknekan
daytoy ni Apo Ernesto P. Juan ti Brgy. Lappa, Luna, Apayao.
Naisem a
nadanonmi ni ‘Tang Erning iti pagtaenganda iti dayta a malem ti Marso 21 iti
panangkuyog kadakami ni Engr. Joni Aldrin E. Caluya ti Brgy. Zumuigi, Luna,
apayao. Kas kuna ni ‘Tang Erning, kapampanaw la unay dagiti opisial ti ili iti
panangidaulo ni Mayor Betty C. Verzola a nangsaksi iti panangkalapna kadagiti
udang a tinarakenna iti arsadanan ti bantay.
Kasta unay kano
ti panangdayaw dagiti dimmar-ay iti pasken nga inawaganda iti Udang Festival
kadagiti tarakenna. Naimas ken nasarangsang ti lasag dagiti udang. Napulada
pay. Naiduma la unay ti nanamda.
Tapno
mapaneknekanmi, nagkalap ni ‘Tang Erning iti sangakilo ket pinaramanannakami
met. Kunam pay, nagkakamakamen ti tig-abmi.
Ania ti sikreto
ni ‘Tang Erning iti naidumduma la unay a raman ti udangna a padpadakkelenna iti
danum-tamnay?
Kas kunana,
kaaduanna nga organiko ti pagpakanna. Mapan kano laeng a 25 porsiento ti
komersial a pagpakan ti impakanna kadagiti tarakenna agingga a kinalapna
dagitoy.
Kaaduanna a
nalingta a bagas ti galiang, ‘tay higante nga aba nga espesialtida idiay Bikol
Region a pagaramid iti bibingka, ti pagpakpakan ni ‘Tang Erning. Nayonanna iti
nategteg a niog ken napapino a bisukol Taiwan wenno ‘tay kasursurontayo a golden
kuhol.
Naduktalan ni
‘Tang Erning a nalaka a dumakkel dagiti udang a mapakan kadagiti organiko. Iti
uneg ti lima a bulan, mabalinen ti agkalap. Gapu ta damona a serken ti kastoy,
kadagiti 1,300 a post larvae (PL) a nangrugianna, mapan laeng a 900 dagiti
nabiag. Naggapu ngamin dagitoy idiay Siudad ti Dagupan, Pangasinan. Nayeroplano
isu a nangina ti kada PL.
Iti kadakkel ti
nagbalinan dagiti udang, mapan laeng a 20-23 a bukel ti mangbukel iti
sangakilo. Ilaklakona met iti P500 ti kada kilo. Nupay adu ti natay kadagiti
semilia, naabrot met latta ni ‘Tang Erning ti nagastona ket adda pay dimket a
para iti pamiliana.
Gapu ta adayo
unay ti pagtaudan dagiti semilia, napanunot ni ‘Tang Erning nga agpatanor
laengen kadagiti bukodna a semilia. Manamnama a dagitoy ti sumaruno a
padakkelenna. Adun dagiti nakitami a semiliana.
Maysa pay
kadagiti sekreto ni ‘Tang Erning ti panangisaganana iti pagtaraknanna. Sakbay a
punnuenna iti danum (nga agtaud iti ubbog iti bantay) ti pagtaraknanna,
basalanna daytoy iti vermicast, puro a takki dagiti alinta a bukodna a taraken.
Palangtuen daytoy dagiti lumot a taraonto dagiti tarakenna. Nupay natural
dagiti aerator nga us-usarenna, regular latta met ti panangsukatna iti danum ti
piskeria tapno manamnama ti kinadalus daytoy.
Saan laeng nga
udang ti taraken ni ‘Tang Erning. Rinibu met dagiti ikan a panggasios ken
tilapiana. No ania ti kanen dagiti udang, isu met ti kanen dagitoy, kas iti
udang, napardas met ti panagdakkel dagiti tilapia ken panggasios. Ilaklako ni
‘Tang Erning iti P120 ti tunggal kilo dagiti tilapiana; P150 met ti panggasios.
Dakkel ti mapastrek ni ‘Tang Erning ditoy ta nasurok a sangakilo ti pagbalinan
ti pagbalinan ti maysa sakbay nga ilakona.
Agtartaraken pay
ni ‘Tang Erning iti baboy ken sabali laeng ti nalawa a kataltalonan iti abay
dagiti piskeriana. Idinto nga aglawa iti 12 ektaria ti minulaanna iti 4,000 a
niog nga iti uneg ti 5 agingga iti 6 a tawen, agbungadanton. Agtallo tawenen
dagitoy.
Organiko pay a
ganagan ti us-usaren ni ‘Tang Erning kadagiti pagayna. Paglalaokenna ti maysa
kilo a vermicast, 4 litro a danum ken sangakilo a nalabaga nga asukar. Lutuenna
daytoy sakbay a yaplikarna iti talon. Nagbaludbod dagiti pagayna nga
inaplayanna itoy a pormula. Makabulan laengen, agpagapaston. Kasano a nastrek
ni ‘Tang Erning ti panagtaraken iti udang?
Saan nga
agpatpatingga ni ‘Tang Erning nga agpampanunot iti panangpabaknangna iti daga a
nabakirna. Ket idi maammuanna nga adda maangay a seminar iti panagtaraken ti
udang, saanen a nagpamayan a nagatendar. Napan pay idiay BFAR Aparri tapno
laeng maadalna ti teknolohia. Sinuportaran ti gobierno municipal ti ilida ket
nayussuat ti addang, a damo iti entero a probinsia no di man iti sibubukel a
Cordillera Administrative Region, a panagtaraken iti udang iti danum-tamnay.
Adda pangngadua idi ni ‘Tang Erning iti daytoy. Ngem kas nakunana, awan met ngata
ti dakesna no padasenna.
Ket nagballigi.
Naadal met ni
‘Tang Erning ti panagtaraken iti alinta iti seminar nga insayangkat ti lokal a
gobierno ti Luna, iti pannakitinnulong ti Apayao State College . Ni Dr. Herbert
Imatung, Dean ti College of Agriculture ti kalinga State University , ti nanglektiur
iti nasao a seminar.
Ita, di latta
agpatpatingga ni ‘Tang Erning a mangpampanunot no kasano a mapasayaatna pay ti
biagda a sangapamilia; iti kasta, maiturposto met laeng ti inaunaanda ti kursona
a Forestry. —O
 |
Ni dati nga Eleanor Olivas ti kaingungot ni ‘Tang Erning. Ni Oliver ti
inaunaan a bungada; sumaruno ni Novel Mar, second year iti haiskul; buridek ni
Ernesto Jr., Grade IV.
|
(Naipablaak iti
Bannawag)
No comments:
Post a Comment