Ta Ay-ayatenka La Ngamin

Sarita ni Roy V. Aragon

 (photolink)

"Sawem, ipakitam, ipaneknekmo nga ay-ayatennak met, Roland. Dinak a liklikan. Dinak bay-an nga agkastoy."

 

SAWEM MAN, ROLAND, sawem kadi no maiparit nga ayatenka," kasla agpakarigat ti timek ni Joyce. Arindanumenen dagiti kasla agpakaasi a matana a nakaturong ken ni Roland a nakatakder, nakatallikud kenkuana. "Sawem kadi no pakabasolak daytoy nga ayat..."

Kuti ti abaga ken nauyos a sennaay ti insungbat ni Roland.

"Ala, wen, nakababbaba ti panagkitam kaniak gapu kadagitoy nga ar-aramidek. Ngem awan ammok a sabali a pamuspusan. Ilablabanko laeng ti ayatko, Roland."

Sinango ni Roland ni Joyce. Nakair-irteng ti rupa daytoy. Kasla mangum-umsi dagiti matana iti likudan ti pamuskolen nga anteohosna. "Awan kadin ti sabali nga ibagam?" Kinita ni Roland ti relona. "I have to go. It’s almost 3:30 p.m. Adda klasek."

"Roland, please..."

"Ken, Joyce, pangngaasim kadi ta maudin daytoy. No awan met la ti napateg nga ibagam, dinak kadi singaenen. Adut’ pakakumikomak. Asidegen ti midterm exams." Nakaporpormal ni Roland. Innalana dagiti libro ken notebookna a nakaparabaw iti semento a bangko nga ayanda. Addada iti sirok dagiti narukbos a narra a sumango iti nalawa a lawn ti campus. Please, Joyce, kinunana ket inggay-atnan ti mapan.

"Roland..." Agarubosen ti lua ni Joyce.

Apagapaman a kinita ni Roland ti nakatugaw, kasla agpalpalimos itan a balasang. Sumagmamano a linabag ti atiddog a buok daytoy ti dimket iti pingpingna a nabasa itan iti lua. Nangemkem ti baro. Kasla adda kayatna nga ibaga. Ngem nagsennaay laeng. Nagbaw-ing ket intarengtengnan ti nagna nga agturong iti college building.

Nabati a nakatugaw ni Joyce iti semento a bangko. Nakamulengleng iti awan. Kasla dina madmadlaw dagiti estudiante nga agsasarita iti asidegna ken pasaray manglabas kenkuana. Pinunasna ti luana idi agangay. Apay ngamin a sangitak? naisipna. Saan, saan a nasken. Ta saanak a sumuko, Roland. Irupirko ti riknak. Paneknekak nga ayat daytoy. Diak maupay. Umno laeng ti ar-aramidek.

NO SARDENGAM KOMA ngaminen, gaga!" immisuot ni Cielo, kakaseraan, kaeskuela ken gayyem ni Joyce. Rabii. Addada iti kuartoda nga agreprepaso. Nakailad ni Joyce iti kamada ken Cielo, ukag-ukagenna iti barukongna ti librona iti Banking and Finance, sennaay a sennaay. Madama ti kuenta iti calculator ken kur-it ni Cielo iti worksheet a nakasakab iti sangsanguenna a lamisaan. "Awan maganabmo. Kunak met nga ipabpababam la ti dayawtayo a babbai iti dayta nga ar-aramidem."

"Saan a panangipababa, Chie. Panangipangato ketdi, kunak manen. Panangirupir laeng iti karbengan ken kalintegan ti riknatayo."

"Excuse me. Saanta man ngatan nga agkinnaawatan. Ngem nakababain, Joyce. Nakapuotkan iti babai nga agarem iti lalaki?"

"Chie, aniat’ maaramidak no talaga nga ay-ayatek ni Roland ket diak met mauray nga isu ti mangarem kaniak?"

"Ngem rumrummuar a cheapka a babai, Joyce!"

"No apay ket ngamin nga alasentayo no ti babai ti mangipaduyakyak iti ayatna iti tipona a lalaki," kinuna ni Joyce a kasla ti bagina met la ti kasarsaritana. "No apay ngamin nga eksklusibo la para iti lalaki ti karbengan nga agarem. Idinto a no ania ti marikna ti lalaki maipapan iti ayat, isu met la iti babai."

Saanen nga inkankano ni Cielo ti ibagbaga ni Joyce. Nagsikig ni Joyce. Tinallikudanna ti gayyemna. Sinangona ti semento a diding a nakaipidegan ti kama. Inukagna ti librona. Ngem dina maiyulo ti agrebiu. Kitkitaenna kadagiti panid ti libro ti rupa ni Roland, ti pakabuklan ni Roland. Ni Roland: narapis, natayag, di met isu ti guapo ngem bagayna ketdi ti anteohosna, ken ti panagkawkawesna a simple ken lung-ayna nga agigpil iti libro ken kuaderno ken folder ken envelope. Ni Roland nga estudiante a mannurat, literary editor ti student publication, presidente ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti kampus, secretary general ti Student Council, kandidato a cum laude iti kursona nga AB Economics. Ni Roland a kunkunada a suplado ken woman-hater. Ngem no apay a nakasusuabe no umisem. Ken kasla nakalaglag-an ken nakalaklaka ken nakawaywaya a kapatang ken makadua.

"Joyce," insinga ni Cielo, nakiatag iti kama. "Apay ngamin a ni Roland ti pagbagbagtitam? Nagadu ti agar-arem kenka. Sungbatamon ni Arnel. Wenno ni Richard. Natartaraki ken naguguapoda ngem iti daydiay a payatot ken bangkawas a Roland!"

"Dinak ngamin maawatan met, Chie." Nagdata ni Joyce. "Awan kaniak ti kinataraki wenno kinaguapo. Ti babai koma ket saan nga agdepende wenno paadipen iti kinaguapo wenno kinamacho ti lalaki."

"Here we are again. Kasabaannak manen. Ngem sangkakunak a saan a bagay kenka daydiay a Roland. Nagsuerte ketdin! Nakapimpintaska. Sika koma ti reyna ti universidad no kinayatmo la ti nagkandidata."

"No ayat ti maseknan, Chie, awan binnagayan. Ken apay ketdin a dikami agkabagay? We’re a perfect couple. Saan met a nalaad ni Roland, a."

"Ala, wen, masiribka met ta dean’s listerka ngarud ken scholar. Dayta la kadin ti ibagbagaymo kenkuana tapno kasta a kamkamatem? Joyce, balitadon iti kampus ti kukueem. Stop it!"

SAAN KADI, AYA, ngata a kayat ni Roland? Di ngata, aya, maayat ti baro? Nabayagen a salsaludsoden ni Joyce dagita iti bagina. Ket optimistiko nga ibatbatad ti nakemna a kayat ni Roland. Nga adda met rikna kenkuana ni Roland.

Wen, patienna unay a napateg met ken ni Roland. Ta sigudda man met a nasinged ken ni Roland. Agpagayamda ken Roland. Dayta ti resulta daydi panagam-ammoda a dua idi 4th year high school pay la ni Joyce. Adda idi naangay a literary seminar-workshop iti Villa Margarita Mountain Resort idiay Bayombong nga inesponsoran ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Nueva Vizcaya. Naawis amin idi nga agessem nga agsurat iti probinsia ken kabangibangna. Kameng ti staff ti school organda kas retratista ken staff artist, maysa ni Joyce kadagiti napili a delegado iti seminar. Itoy a seminar a nakita ni Joyce ni Roland. Adda metten sumagmamano a sarita ken daniw ni Roland a naipablaak iti maysa a nalatak nga Iloko magazine. Ipagarup idi ni Joyce a lumakayen ti mabasbasana a Roland Valencia Abad a taga-Bagabag. Ngem nakaub-ubing gayam daytoy. Disinuebena la idi ket maikadua a tawen daytoy iti kolehio. Nag-crush a dagus idi ken ni Roland. Ket nakisinsinnuratan kenkuana. Idi agkolehio ni Joyce, nagenrol iti unibersidad a pagbasbasaan ni Roland.

Nadlaw ni Joyce a kasla isu laeng idi ti kasinged a babai ni Roland iti kampus. Nadamagna a nagbalin a woman-hater ti baro manipud nagsinada iti nobiana. Dimmegdeg ti riknana ken ni Roland. Ngem dina mauray nga ibatad ni Roland nga adda met riknana ken ni Joyce. Ekstraordinario para ken ni Joyce ti kinaasideg ni Roland kenkuana. Ket patien ti balasang nga adda la ketdi met panagayat ti baro kenkuana. Ngem apay ngata a kasla alinduaen ni Roland?

Nalabit dina la kayat a tulawan ti panagpagayammi, kunkuna ni Joyce iti bagina. Amangan ta maamak wenno maalumiim.

Ket din nagpabatubat ni Joyce, isun ti nangiyebkas nga ay-ayatenna ni Roland. Duduada idi iti pasilio ti maikadua a kadsaaran ti library building. Naladawen a malem.

Limmabbasit idi ni Roland. Di nakatagari. Idi kuan, immirteng ti rupana.

Apay ngamin a dinak met la armenen, kinuna idi ni Joyce. Marigatanakon iti riknak. Ay-ayatenka unay, Roland. Sawem koma nga ay-ayatennak met.

Ni met Joyce ti limmabbasit ta awan sinsao, pinanawan ketdin ni Roland! Kasla masinsinit ti dapan daytoy nga immulog iti agdan.

Ket manipud idin, likliklikanen ni Roland ni Joyce. Dua a semestren a likliklikan ni Roland.

KALKALPAS TI MIDTERM EXAMS. Nalukay ti aangsan dagiti estudiante. Nawayadan nga agpallailang kalpasan ti no mano a lawas a repaso ken no mano aldaw a panagibuddak kadagiti memoriado a sungbat kadagiti saulado a saludsod iti test paper.

Paborito a pagpallailangan dagiti estudiante ti nalawa a parke iti Capitol building ti Nueva Vizcaya. Ayuyang pay dagiti agiinnarem, dagiti agaayan-ayat, aglalo no kastoy a mumalem ken sumipnget.

Adu a paris ti nakalupisak iti nalamuyot a karuotan iti sirok dagiti aruo iti asideg dagiti pussuak iti dayta nga apagsipnget. Nairaman da Joyce ken Roland kadagita a paris.

"Kayatko la a makapaglinnawagta, Joyce," kunkuna ni Roland. "Tapno dimo ibagbaga a sadistaak. Ta maas-asianak met ket kenka. Dika rumbeng nga agkastakasta gapu la kaniak. Nadagsen met ket a guilt para kaniak dayta nga ar-aramidem."

"Ngamin ket dinak awaten..." Makalulua manen ni Joyce. Kasla manglunlunag-rikna ti perreng dagiti matana. "Dinak kayat nga awaten. Iti dayta a siribmo, nagsimple ken naglaka la koma maawatannak, Roland..."

Nagulimek ni Roland. Kitkitaenna dagiti asmang iti aglawlawda. Nakalalailo dagiti asmang nga agbuybuya kadagiti agdudumat’ silnag-marisna a pussuak.

"Dimo la ngamin awaten nga ay-ayatenka, Roland. Nga ay-ayatenka la ngamin unay isu a kastoyak. Ket isu a kastoyak, isu a napingetak, ta ammok nga ay-ayatennak met."

Immanges iti nauneg ni Roland sa nagsao: "Maawatanka met ket, Joyce. Wen, mamatiak nga ay-ayatennak. Ket patiem met nga ay-ayatenka. Ania pay la ngarud ti kayatmo a maaramid?"

"Sawem, ipakitam, ipaneknekmo nga ay-ayatennak met, Roland. Dinak a liklikan. Dinak bay-an nga agkastoy."

Immanges manen iti nauneg ni Roland. "Dimo ngamin mautob no apay a likliklikanka. Kayatko koma a maamirismo. Tapno awan koman dagitoy a mapaspasamak."

Di nagtagari ni Joyce. Matmatmatanna ni Roland a nakabaw-ing ti rupana iti yan dagiti pussuak.

"Awan maaramidak no di liklikanka, Joyce. Ngamin ket dinak met inggaan a sursuroten. Maragsakanak koma ketdi ta kamkamatennak ti babai, ar-armennak ti maysa a babai. Ngem aniat’ ganasko? Saanak met a mananggundaway. Agingga a mabalin, nataknengak koma latta a lalaki."

"Roland..."

"Respetarek ti karbengam nga agayat ken ti kalintegam kas babai, Joyce. Ngem respetarem met koma ngamin ti karbengak nga agayat. Respetarem met koma ngamin ti kalintegak kas lalaki."

Nakaul-ulimek ni Joyce. Nakadumog.

"Dika ngamin makatuttutor, Joyce. Binay-am latta koma ti panawen ken gundaway. Uray ta ammom metten. Nakasiguradokan no bilang ania. Ken ammom met a nasamsam-it ti natutor ti luomna a bunga. Ammom met a napimpintas ti ukradna ti rosas ken naay-ayamuom daytoy no di nakettel a busel."

Intangwa ni Joyce ti rupana. Inisemanna ni Roland. Natutor, nakasamsam-it nga isem a lallalo a bimmannelan ti singin a kallidna.

"Maawatamon, Joyce?"

"Agaluadka, Roland, a. Sige, sika ngarud ti agarem ta parigatenka man met. Liklikanka man met!"

"Uray man. Kaykayatko met no kua." Iniseman ni Roland ni Joyce. Nakasusuabe nga isem. "Uray ta ammok metten."

"Saur!" Simpeg ti kuddot ni Joyce iti bakrang ni Roland. --O

(Naipablaak iti LAILO Romances, Series 1, Number 1, 1995)

DAKLIS

Sarita ni Jobert Ma. Pacnis

PHOTOS COURTESY OF: The Buenavista Family INN... Farola, Tagudin, Ilocos Sur, Philippines

Nakatangkayagen ti init idi maisang-at ti daklis. Bassit ti namngat iti iket ngem napno ti bubo. Dinarasda a binugguan dagiti ikan ket impanda iti saludan, dakkel a kuribot.

ALAS SINGKO iti malem ti Sabado. Iti paraangan da Owen, makumikom dagiti bugador, kameng ti daklis, nga agbakbaknay ken agip-ipan iti buli iti gayadan ti iket. Adu ngamin ti napukaw a buli iti pannakaisagud ti iket iti tulos.

Treseda amin. Da Ama Pistong ken Ama Ikko dagiti kalakayan. Ni Manong Willy ti pannakapanguloda.

Uppat ti annak ni Manong Willy. Kolehion ti inauna. Marigatan a mangisakad iti panagbasada isu nga an-anusanna ti agtrabaho iti baybay.

Bokasional ti tinurpos idi ni Manong Willy idiay Tuguegarao. Insamirana pay ti nagsursuro iti depensa ket napadasanna ti nagkampeon iti torneo iti klaseda.

“Ayyapo, mano man ngatan ti mabagi?” inamad ni Ama Ikko bayat ti panagbaknayna.

Ti mabatayanda a kuarta ti kayat a sawen ni Ama Ikko. Kada malem ti Sabado a mabingay ti naglakuan iti ikan a nadaklisda iti makalawas.

“’Nia pay koma, ‘ya, Lilong, no di maregmeg,” insungbat ni Manong Roderick.

Maregmeg, kunada no bassit-usit.

“Kasano ket adu met ti gamrud,” imballaet ni Ama Pistong.

“Tada la mangirurumen, kunam, Lilong,” innayon ni Manong Orly. Gineppasna ti sagut iti gittayna ta nalpasen ti bakbaknayenna. Timmakder. Kimmita iti sabali pay a pisang ti iket.

“An’a nga’d ti nasiaat nga aramidentayo tapno sumardengdan?” kinuna ni angkel Charlie.

Ti dadduma a polis ditoy ilimi a Cabaybay ti pagsasaritaanda. Nalaingda nga agkikil. Ugalida ti pumasiar iti playa no kasta a kalinakna. Ammoda ngamin a sumalog dagiti bugador. No maitakdangen ti iket, dumawatdan iti pulotanenda nga ikan, ken igatangda iti arak.

Saan a rigaten dagiti bugador ti agpadawat no tumulongda koma met nga agguyod iti daklis. Ngem ti makadakes, agbuybuyada lattan.

Napugsat ti panagpapatang dagiti bugador idi sumungad ni Owen nga igpilna ti sobre a naglaon iti kuarta. Maysamaysa ti immasideg kenkuana. Idi naalan dagiti bugador ti bagida, indalimanekdan ti iket ket nagaawiddan.

Nagbati ketdi da Manong Badol ken Angkel Turning. Napanda limmidok iti tianggi iti daya ti balay da Owen. Ngem di nagbayag, addan dagiti assawada a tumanawtaw a nangyawid kadakuada.

LUNES. Nasapa a simmalog dagiti bugador. Mamulong unasda kano. Nalibeg ngamin ti baybay.

“Maysa… dua… tallo!” inyiriag dagiti bugador a bulon ti panangiduronda iti barangay.

Pinagandar ni Manong Willy ti barangay idi addan iti mataptapliakan ti dalluyon. Nagpalia. Pinaminduana. Madi latta. Pinitlona. Nayat met laeng.

Induron dagiti bugador ti barangay agingga iti pagattumeng. Kalpasanna, simmalpadan ket insiwetdan ti nagpatnga.

Nagpaliiwda iti tengnga. Nabayag. Agsangpet metten dagiti makipagguyod. Pagam-ammuan, nagpadaya ti barangay. Intinnagda ni Manong Orly a manali iti pagburakan dagiti dalluyon. Sada met la nagpatnga a nagpalaud.

Sinabet dagiti makipagguyod ni Manong Orly. Tinulonganda daytoy. Iti laud, agguyguyod metten dagiti bugador. Mayat ti kankantada.

“Sige, bira!” inlaaw dagiti agguyguyod.

Idi asidegen ti pakawan, ti nagsilpuan ti naiwatwat a tali ken ti iket, nagpatngan da Manong Atong ken Manong Marwin. Mamuboda; para senias ‘diay tengnga tapno di agbangking ti bubo ket di maipattog ti linaonna.

Nakatangkayagen ti init idi maisang-at ti daklis. Bassit ti namngat iti iket ngem napno ti bubo. Dinarasda a binugguan dagiti ikan ket impanda iti saludan, dakkel a kuribot.

Nakapanawen dagiti nagkompra idi sumungad dagiti nakamotorsiklo. Dagiti polis! Limmidem ti rupa dagiti bugador. Addada manen, kinunada.

Pinayapayan ni Manong Willy ti kaanakanna, ni Rilo. Inyawatan ni Manong Willy daytoy iti sangagasut a pisos ken maysa kilo nga ikan.

Ammo lattan ni Rilo ti aramidenna. Mapanna ited dagitoy kadagiti sangsangpet.

“Daytoy laeng?” Makapungtot ti katayagan kadagiti polis nga aw-awagan dagiti bugador iti likudanna iti Kikil. “’Ka panayonan!”

Nagtartaray ni Rilo a nagsubli. Imbagana ken ni angkelna ti panagpanayon dagiti polis.

“’Nia metten!” Nangmesmes ni Manong Willy. Napataliaw dagiti nakipagguyod.

Dagus a pimmanaw dagiti polis idi yawat ni Rilo ti nayon ti naited kadakuada.

Walo kilo laengen ti naala ti daklis iti maikadua a pannakaiwayatna. Ngem naragsak latta dagiti bugador ta saanen a nagsubli dagiti polis a kas ugalida no dadduma. Naustengda ngatan, kinunada.

“Ay, makabannog met,” insanamtek ni Manong Badol. Inyiladna iti kadaratan.

“Di ngata pay, a, a naikkat ti hang-obermo,” inkantiaw ni Ama Pistong.

“Sammet, a, Lilong!”

Alas tresen iti malem idi tumakdang dagiti bugador. Nagderetsoda iti sirok ti maragawed iti abay ti balay da Owen. Sinangoda ti dua a kuatro kantos nga arak-nipa. Naniogan a yo ti pulotanda.

“Aglablabesdan!” inridis ni Manong Ninoy a dagiti polis ti kayatna a sawen. Intangguapna ti nabati nga arak iti basona.

“Yumantay sa idan iti kangatuan!” insingasing ni Manong Amboy.

“Saan a mabalin dayta, Barok,” insalpika ni Ama Pistong. “Malaksid a kaanakan ni mayor ni Kikil, kasinsin pay ni hepe. Panagkunayo, ipangagdatay’ ngata?”

“Awan ti kas mangpadas, a, Lilong. Amangan no di met ammo ni mayor,’ inkalintegan ni Angkel Charlie.

“Wen met ketdi, a,” inkanunong ti lakay.

Nasapa a nagpa-ili dagiti bugador iti kabigatanna tapno kapatangda ti mayor. Nagluganda iti trailer a pangiluglugananda iti motor ti barangay no kasta nga itakdangda.

Ngem leppay ti abagada a nagawid. Dida nadanon ti mayor. Adda kano inatendaranna a miting ‘diay kapitolio.

“SUMALOGTAYON?” sinaludsod ni Manong Willy kadagiti padana a bugador. Nakatugawda iti kadaratan a mangpalpaliiw iti baybay. Adda ti barangayda iti mataptapliakan ti dalluyon.

“Wenen, a,” inyanamong dagiti bugador. Timmakderda; pinampagda dagiti likudda a nadaratan.

“Sige ngarud, bareng makasalawtayo iti dyidyi.” Galunggong ti kayat a sawen ni Manong Willy.

Di pay naurnos dagiti naalada ngem addaytan dagiti polis. Inasitgan ni Manong Willy ida.

“Agpakpakaasikam’ koma, Sir. Dikam’ koma pay la mangted ita…”

“Ania?” uray la nagbullad ni Kikil.

“Makitayo met ti naala, Sir.” Intudo ni Manong Willy dagiti ikan iti saludan. “Nagbassitan.”

Adu koma ti naala ti daklis no dida napalusotan ti pangen a winayatanda. Nadursokanda ti nagwayat. Atiddog unay ti tali a naiwatwatda iti agsumbangir nga ungto ti daklis. Nagangayanna, di pay naipaigid ti pakawan, nakalusoten dagiti ikan.

“Saan a mabalin!” imper-ak ni Kikil.

“Ngem kasanokamin, Sir? Ti pamiliami?”

“Problemayo daytan!”

“Aglablabeskayon!” Saanen a nateppelan ni Manong Willy ti pungtotna.

“’Da reklamom?”

“Dakkel!” intebbag ni Manong Willy. Bekbekkelendakami kadaytoy nga ar-aramidenyo! Ti ammomi, dakayo ti tulbek ti kappia. Ngem dakay pay ti mangidurduron kadakami nga agrebelde!”
Immaribungbong dagiti bugador.

“Natangken ti sangim, a! Kitaek man…” Pinarusokan ni Kikil ni Manong Willy.

Naiparusisi daytoy. Inarayat dagiti bugador. Agragut a bumales ngem dida inibbatan. Pimmanaw dagiti polis nga awan naambingda. Agpupungtotda.

Maysa a bigat, nagkukuyog manen dagiti bugador a nagpaili. Nadanonda ti mayor iti opisinana.
Imbinsabinsa dagiti bugador ti parikutda. Impulong pay ni Manong Willy ti napasamakna. Nagtungtung-ed ti mayor.

“Mangnamnamakayo iti tulongko,” kinunana.

Naragsak dagiti bugador a nagawid.

Tinungpal ni mayor ti karina, kinuna dagiti bugador ta nabayag bassit a di dimmap-aw dagiti polis iti baybay. Napalalo ti ragsakda.

“O, nakitayo, di husto ‘di kunak?” kinuna ni Angkel Charlie iti maysa a malem nga agiinumda.

“Sapay koma ta didan sunotan,” dawat ni Ama Ikko a nangpidut iti kilawen a munamon.

Pinayapayan ni Manong Willy ni Rilo nga agay-ayam iti pul iti sirok ti kaimito iti dayaenda.

“Baonendaka man bassit. Igatangannakam man iti tali idiay ili,” kinuna ni Manong Willy idi makaasideg ni Rilo.

“Siut, Angkel!” Alisto ni Rilo ta surokan latta no kua ni angkelna ti igatangna tapno pagmeriendana. Sanglay ti akinkukua. Isu laeng ti aglako kadagiti ramit a pagkalap ditoy.

Idi makagatang ni rilo iti tali, tinurongna ti karinderia iti bangir ti kalsada. Nagorder iti pansit ken Coke.

Nadlawna dagiti lallaki nga agiinum iti lamisaan iti sangona. “Dandanim berdeym. ‘Nia ti handa?” Nangngegna a kinuna ti kakullapitan.

“Wen nga agpayso! ‘Ton maminsan nga aldawen,” insarurong ti maysa.

“Ania ngamin ti kayatyo a pulotan?” sinaludsod ni Kikil.

“’Tay koma tinuno nga ikan,” kinuna ti kabussotan.

“Pangalaantay met ngay?” intangad ni Kikil ti basona. “Puro nalaes ti lakoda iti puesto.”

“Ket balik sa dati a kunada, a!” singasing ti kullapit. Pinayapayanna ti tindera. Inseniasna ti dua pay a beer.

“Ket no binallaagannatayon ni angkel.” Ti mayor ti kayatna a sawen.
“Total, awan ‘suna. Nagpa-America met!”

“Wen, ania! ‘Tay nga’d diay baybay no bigat!”

Binayadan a dagus ni Rilo ti inorderna sa nagdardaras a pimmanaw. Nadanonna dagiti bugador nga agiinum pay laeng iti sirok ti maragawed. Imbagana ti nangegna.

“Kasta gayam, a!” kinuna ni Manong Willy. Nabagas ti panangmatmatna kadagiti kaduana.

BIGAT. Nanglangeb ti tangatang. Ngem simmalog latta dagiti bugador ken adu a makipagguyod.
Adu ti naala ti daklis idi maitakdang. Naisaludanen dagiti ikan idi sumungad dagiti polis. Saanda a nagmotor. Nakadyipda. Imparkingda ti luganda iti lipit iti pantok nga agarup dua gasut a metro iti yan dagiti bugador. Nalinged ditoy gapu kadagiti nayintar a madre de cacao.

Simmalog dagiti polis iti yan dagiti bugador. Agpaparang ti kalibre .45 iti siketda. Limada. Saan nga inkaskaso ida dagiti bugador. Nakapungtot ni Kikil.

“Apay a didakami kaskaso, ha?” Sinango ni Kikil ni Manong Willy.

Inabay ni Manong Atong ni Manong Willy. Immaribungbong ti dadduma a bugador. Nagpapantok met da Manong Orly ken Manong Samuel.

“’La, mangtedkayon ta inkamin!”

“Awan ti maitedmi, Sir,” napigket ti ikikita ni Manong Willy ken ni Kikil.

“Ania? ‘Takam man la nga umayen?”

“Talaga met nga awan, Sir.”

“No nagadu ti naalayo? Kayatmo a nayonak ti nalak-ammo?”

“Padasenyo, a, Sir,” inkarit ni Manong Willy.

“Talaga a natangken ti sangim, a…” Dinanogen ni Kikil ni Manong Willy.

Ngem kasla kimat a sinippaw ni Manong Willy ti punguapunguan ni Kikil. Tiniritirna sana pinasubsoban. Inagaw met ni Manong Atong ti kalibre .45 iti siket daytoy.

Umarayat koma dagiti kadua ni Kikil ngem kasla nagtutulag dagiti nakipagguyod ta nagaambonandan dagitoy. Inagawda pay dagiti armasda sada impuruak iti barangay. Awan naaramidan dagiti polis. Nagtatarayda a nagpapantok.

Kinamakam ida ni Kikil. Simmurot dagiti bugador ken dagiti nakipagguyod.

Pinagandar a dagus dagiti polis ti luganda. Ngem madi. Nakigtotda ta adu ti napugsat a barut iti yan ti manibela.

“Plat amin ti pilid!” inlaaw pay ti kakullapitan.

Pinalawlawan ida dagiti bugador ken dagiti nakipagguyod. Rumrumsik dagiti matada.—O

—Gibusna—

(Bannawag, Nobiembre 24, 1997)

(Umuna a sarita ni Teody a.k.a. Jobert Ma. Pacnis nga impablaak ti Bannawag. Adda pay laeng ti autor idi iti maikadua a tukad ti kolehio 'diay Cagayan State University, Carig, Tuguegarao, City. Maysa daytoy kadagiti sarita a linaon ti notebookna idi agbasbasa pay laeng iti haiskul 'diay Ballesteros National High School nga ilina. Sa la naikkan iti gundaway a nangedit idi addan iti kolehio nambaranna a nangipeksaanna ti riknana a dina maibaga kadagiti sabong iti aglawlawna.)